Projekt 2077 to społeczno – edukacyjna kampania angażująca do codziennego działania na rzecz walki z szeroko rozumianą obojętnością, a także zachowaniem Pamięci o jej Ofiarach.
Inspiracją są słowa Mariana Turskiego, byłego więźnia KL Auschwitz, wygłoszone podczas 75. rocznicy wyzwolenia tego obozu, i skierowane do młodszego pokolenia. Te trzy zwykłe słowa – “Nie bądźcie obojętni!” – to więcej niż tylko przesłanie. Są żywym Świadectwem, że wszelkie podziały łączy zło.
Okazją do uruchomienia Projektu 2077 jest 77 rocznica wyzwolenia obozu KL Stutthof, która będzie miała miejsce 9 maja 2022 roku. KL Stutthof to pierwszy i najdłużej działający obóz pracy, koncentracyjny i zagłady, na terenie współczesnej Polski. Obóz działał 2077 dni – niemal tyle ile trwała II wojna światowa. Stąd też nazwa projektu. To właśnie do obozu Stutthof wysyłano obrońców z Gdańska, a także Powstańców Warszawy. Tam również trafiła ludność żydowska z okupowanej Europy, po tym jak w 1942 roku Niemcy przystąpili do realizacji planu „Endlösung der Judenfrage” – ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej.
Przez obóz przeszło około 110 tysięcy więźniów pochodzących z 28 państw. Wśród nich największe grupy stanowili kolejno Żydzi, Polacy, obywatele Związku Radzieckiego, Węgrzy i Niemcy. Blisko 65 tys. więźniów zginęło w wyniku chorób, ciężkiej pracy, fizycznego maltretowania oraz niedożywienia.
A było to jedno z wielu miejsc niewyobrażalnego cierpienia. Jak ustalili badacze z Muzeum Pamięci Holocaustu w Waszyngtonie, podczas II wojny światowej, w całej okupowanej Europie znajdowało się 42 500 gett i obozów utworzonych przez niemieckich nazistów, w tym 30 tys. obozów pracy, 1150 – gett oraz 980 obozów koncentracyjnych oraz ich podobozów. Według mapy współczesnych granic, na terenie Polski znajdowały się takie obozy koncentracyjne i zagłady jak: Auschwitz-Birkenau, Belzec, Gross-Rosen, Kulmhof, Majdanek, Płaszów, Sobibór, Stutthof, Treblinka, Warschau.
Projekt 2077 ma na celu wypełnić pokoleniową lukę jaka powstanie w chwili Wielkiej Ciszy – czyli w momencie, w którym odejdzie ostatni Świadek. Bowiem nie żyje już żaden z pierwszych więźniów KL Stutthof. Zostały tylko ich słowa, ich relacje, ich Świadectwo. A moment, w którym podczas kolejnych uroczystości – rocznicy pierwszego transportu, Marszu Śmierci czy wyzwolenia obozu, nie przemówi żaden Świadek, nieuchronnie się zbliża. Powinniśmy wtedy – jako wspólnota, narody, społeczeństwo – być gotowi na przyjęcie odpowiedzialności brzemienia Pamięci. To właśnie ona prowadzi do zrozumienia. Jak pisał Zbigniew Herbert – “Naród który traci pamięć, traci sumienie”!
Projekt 2077 jest zatem próbą zrozumienia jak doszło do tego piekła na ziemi. I przestrogą dla kolejnych pokoleń, że banalizacja zła, wszelkie podziały, jak choćby antysemityzm i ksenofobia, prowadzą do takich miejsc jakim było KL Stutthof.
Partnerem Projektu jest Muzeum Stutthof w Sztutowie.